Location of Balongsari (A)
Today, December 9th, 2011 the dutch ambassador offered his excuses ("memohon maaf") for the killing of 431 men in Rawagede. This is a village some 100 km east of Jakarta, now called Balongsari. Nine widows will each receive 20.000 Euro's. Why did it take so long before we offered excuses and money to the survivors? In 1947, my father worked in Jakarta, while my mother and I stayed in Switzerland. The three of us had survived the Japanese concentration camps (see chronicle below) and my father had gone back to Indonesia thinking that the Dutch could still "do something" in their old colony. He came back in 1948 to start a new life in the Netherlands that was recovering from a cruel German occupation. Nobody then was interested in cruelties committed by Dutch soldiers in Indonesia.
(Next are the excuses we have to offer to the people in Bosnia for the death of ~8000 fathers and sons in Srebrenica in 1995. How long will we be able to postpone that?)
----------------------------------------
For the colonial period before WO-II (1933-1942) see the blog posthume by Catherine Marchand: http://www.java1933.blogspot.ch
----------------------------------------
Kroniek van de belevenissen van
Oscar & Nelly Woldringh gedurende en na
de oorlog op Java
Onderstaande kroniek is in de eerste plaats tot stand gekomen doordat vader Oscar Woldringh in februari 1986 een kistje terugvond met brieven over Indië (o.a. 400 naar Europa gestuurde, dubbelzijdig getikte brieven gedateerd van 1933 t/m 1940), deels geschreven door Nelly in het frans en bärndütsch. Ook bevatte het kistje allerlei documentatie over de kamptijd en brieven die zij ná de Japanse capitulatie, maar vóór hun hereniging (uit de zgn. bersiap-periode) aan elkaar geschreven hadden. Zoals blijkt uit een brief aan mij van 28-2-'86 is hij direct begonnen deze laatste uit te werken: "Nu, ik zend je hier van de allereerste tussen ons gewisselde brieven, die ik met loupe en spotlight ontcijferde en overtikte".
De kroniek is deels in het engels geschreven opdat het gelezen en aangevuld zou kunnen worden door Capt. Ashe. Om zijn verhaal beter te kunnen plaatsen binnen de feitelijke gebeurtenissen, zijn citaten opgenomen uit de boeken van L. de Jong. Dit geldt vooral voor de gebeurtenissen rondom de capitulatie van de Japanners in Batavia, waarvan Ashe vertelde er direct bij betrokken te zijn geweest. Geconfronteerd met de gegevens van de Jong kon hij zich echter nog maar weinig herinneren. Zijn correcties en aanvullingen zijn wel in deze kroniek verwerkt.
Ook heb ik zoveel mogelijk feiten t.a.v. transporten en kampen opgenomen om de inhoud van de brieven beter te kunnen plaatsen en begrijpen.
De volgende bronvermeldingen zijn tussen haakjes aangegeven:
(11c.499), geeft aan pag. 499 van volume 11c van "Het Koninkrijk der Nederlanden" door Dr. L. de Jong; 's-Gravenhage, Staatsuitgeverij, 1986.
(GA): notities uit een conversatie met Capt. Geoffrey M. Ashe op 17 october 1988 in Cardiff.
(OW) en (NW): Oscar en Nelly Woldringh. Opmerkingen en citaten uit dagboeken en brieven van vader en moeder.
(HtC): informatie van de Heer Herman ten Cate (Arnhem).
(JK): informatie van de Heer Jan Kik (Bussum; geb. 1915-= ).
Oscar Woldringh en Nelly Woldringh-Marchand
Boven: Pasfoto’s van 12 februari 1946
Onder: Foto's uit 1947
Omslag dagboekje moeder, gemaakt door een kamp-vriendin.
Citaat G. Oostindië:
“Ten tijde van de Japanse bezetting van Indië, in 1942, leefden daar zo’n 300.000 ‘Europeanen’, waarvan 175.000 Indische Nederlanders, een kleine 100.000 totoks en enkele tienduizenden andere Europeanen. De totoks werden geinterneerd in kampen, de mannen –vaak als krijgsgevangenen- gescheiden van vrouwen en kinderen. Twee dagen na de Japanse capitulatie werd de Indonesische onafhankelijkheid geproclameerd. Hierop volgde de anarchistische bersiap periode en vergeefse pogingen het Nederlandse gezag te herstellen, jaren vol gruwelijke gebeurtenissen die inherent zijn aan abrupte dekolonisaties.
Al snel werd de repatriëring van de totoks onvermijdelijk. In Indië hadden zij overwegend deel uitgemaakt van de elite. In de oorlog hadden zij een ellendige tijd doorgemaakt. Daarna bleek het oppakken van hun geprevilegieerde leven een illusie. Min of meer berooid aanvaardden zij de gedwongen thuisreis, met een aantal verloren jaren achter de rug. Als Nederland hen maar beter had beschermd tegen ‘de Jappen’ en de ‘collaborateur’ Sukarno…
Maar in Nederland, zo zouden velen van hen ervaren, bestond niet veel begrip voor hun wrok en hun klachten over ontoereikende opvang en kille ontvangst.” (Uit “Historische gebaren. Indische geschiedenis, postkoloniaal trauma en identiteitspolitiek”. De Academische Boekengids 50, pag. 7-9, Mei 2005).
Kroniek
December 1941
7. Pearl Harbor!
8. Father departs to an anti-aircraft battery at Tandjong Priok (NW).
Hij is daar sectie-commandant (luitenant) bij de 4cm-kanonnen. Daar waren ook Korporaal (beroeps) J.Kik, en reserve officieren v.d.Loeff, Strobach en Kruithof (JK).
13. British women and children are evacuated to Australia via Tjilatjap (NW) Wij waren sinds kort verhuisd van de Palmenlaan naar de Djokjaweg in Batavia.
15. Capt. G. Ashe (27yr.) of the 77th HAA Regt. lands in Tandjong Priok. Looks in vain in the dark for railway station and for dutch officers.....The next day he departs with 300 men to Soerabaya on train. Train crashes near Madeon on other train. At least 5 British officers and 20 men died (GA).
February 1942.
14. Japanese land at Palembang (11a.956).
15. Fall of Singapore (11a.852). Mother receives 4 English officers in her house (NW). (Not of the 77thRegt. GA).
16. Oscar W. becomes attached as liaison officer to the 77thWelsh Heavy-Anti-Aircraft Regt. Royal Artillery (NW).
19. Departure Oscar W. together with corporal J.Kik to Bandung to serve at the 241 H.A.A. Battery constructed near airport Andir (OW). Laatste foto van vader in uniform genomen door HtC.
20. Father sends last letter to Batavia (note: "...dezelfde stukken en vuurleiding waren naar ons onderweg uit Australië! Ik zou de eerste batterij krijgen") (OW).
3-9 and 18-27. Japanese bombardments on Soerabaja (11a.848).
27. Port of Tjilatjap still filled with ships! (11a.880/926).
Father travels with J.Kik to Soerabaja with a 'mobile regiment'. Contacts Ashe, who is captain of the 241th Battery. (GA).
March 1942
1. Sunday. Japanese have landed on Java. Fall of the airport Kalidjati (11a.976). The airport Ngoro near Soerabaja is bombed (11a.1010). The ship "Zaandam" leaves Tjilatjap port (11a.930).
Boek en film van “The Story of Dr. Wassel” door James Hilton, waarin Captain Jeff Ashe als “the Englishman” (p. 58) en Vader als “the Dutch officer” (p. 62) een rol speelden.
(OW):Beginning of Father's diary:
In the morning they heared about the bad result in the Java sea and about Japanese landings. Father obtained instructions at the Battery. The Japanese bombers, 50 to 60 'silvery points' at a height of 8km, arrived exactly at 10 o'clock, just as in all previous weeks. During a bombardment Capt. Ashe received order: "Cease fire - be ready to depart within one hour". Father joined him with some of his men, although his orders were less clear.
Ashe and father left Soerabaja in two cars armed with Brenn- and Tommy-guns to scout and lead the way. At the bridge in Ngawi, they convinced the commander of a demolition brigade to wait until the Batteries had passed. They reached without further trouble Solo; fall asleep around 3 o'clock, exhausted.
2 March 1942. Monday. Rumours about Japanese landing. One Battery (?) appeared to have missed their way, they disappeared in the direction of Malang.
They proceded via Djocja (they took the southern way over Wates to avoid the Boro-Budur). The airport was blown up. Despite much excitement all around they had their last beefsteak, salad and baked potatoes! They took with them Dr.Wassel and 8 heavy wounded Americans (See "The Story of Dr. Wassel", By James Hilton. 1943. Little, Brown & Company, Boston). They reached Keboemen; Father asks his successor and friend Dolf Mogendorff at the factory of Maxolie, to send telegram to Batavia with birthday-congratulations; telegram did not arrive. They reached Tjilatjap and slept there.
3 March. Tuesday. The Battery had missed the way and was at Wangon. Brought back to Tjilatjap. The 241-Battery had to be placed in position at Karantengah on the island of Noesa Kembangan. Father had to stay as liaison-officer; his men, among whom J.Kik, had to leave for Batavia, very much against their will. Together with British soldiers Kik went by train to Tjangtjur, which had been bombed. Kik operated the train himself! From Tjangtjur they proceded with cars to Bandung.
In Tjilatjap, the Battery was shipped, but could not be transported to the other side. In the night contra-order: the Battery had to stay on this side. Ashe and father slept in the house of an old friend (de Zeeuw).
4 March. Wednesday. Ashe and father explored surroundings for new place to position the Battery: on a soccer-field near the "Soos". At around 10 o'clock 20 to 30 middle-heavy bombers arrived; they bombed the old port and probably had not expected the heavy artillery. No dutch airplanes to be seen. The 241-Battery remained intact near the new port, but all workmen had fled into the Kampongs and mountains.......
Ashe and father succeded to operate two 10-ton cranes to put the battery canons on land again - "great fun!" Colonel Humphrey arrived to give his compliments.
5 March. Thursday. Second Japanese bombardment with 80 to 100 planes. Duration 2 h. After 1 h bombing from a height of 3 to 4 km, dive-bombers and Navy-O's arrived (from Kalidjati?), probably to press down the A.A.-gunfire.
Ashe had the supervision over a British reserve crew stationed near a school on the way from the Aloon to the 'Soos' (?); father was with him when the bombing started. Everybody was hiding in trenches alongside the road. Father was 'inspecting' and running around. Clusters of heavy bombs fell at a distance of 300 to 400 m. An English sergeant shouted at him: " Don't stand about there, Sir! There is a good place over here. Keep your head down and don't look up. It'll soon pass over!" Father did not know whether he meant the bombing or the symptoms of agony everybody showed when receiving his first fire-baptism. After the agony had passed, father found Ashe in the backyard firing 'pot-shots' with a Brenngun at diving bombers. Then a message came from the Battery calling for help. Ashe ran to the commander car shouting "Come on, who's coming along with me", and everybody wanted to come! Ashe and father drove to the 241-Battery which had received a direct hit: 3 dead, 7 heavy and 3 light wounded. They brought the wounded to the road-side where other cars would fetch them. When racing the car with a wounded man over the bridge near the 'Soos' a Navy-O dived at them and Ashe shouted: "Damn the f..king basterd". Later they found bullet-holes in the dashboard of the commander-car...... Half of Tjilatjap was burning.
(end Diary.OW, written that night by candle-light in a little Kampong-house near the 'IJsfabriek'). Het eerste deel van dit dagboekje werd naar Batavia gesmokkeld vanuit het Luchtdoelkamp Bandoeng. Het tweede deel is niet meer aangekomen....(OW).
De hollandse soldaten waaronder J. Kik die met vader waren meegegaan moesten samen met engelse soldaten terug naar Bandung. Kik bestuurde zelf de trein omdat inlandse machinisten waren weggelopen. Zij kwamen tot Tjangtjur, waar de rails kapot gebombardeerd waren; zij zijn verder met auto's naar Bandung gereden. Kik voegde zich daar bij majoor Soerio Santosso en ging met hem naar Lembang. (datum?)
After hearing about the capitulation, father reported himself in Garut.(in the Preanger), following the advise of his uncle Morris Warren, who served in the British army. There, he nevertheless departs in a stolen car with some "landstormers" to look for General Schilling south of Bandung (OW). Capt. Ashe left Tjilatjap in convoy with regiment and guns (GA).
(At this time Mother stayed with the Bastides in Batavia (NW)).
6 March. Friday. Tjilatjap is vacated by the dutch "Groep Zuid" of general Cox (11a.1040). However, the KNIL resisted the Japanese Sakagoetsji-brigade until Sunday. On Monday Cox and Scholten capitulate in Tjilatjap. The KNIL-officers were allowed by the Japanese colonel to keep their weapons in appreciation of their brave resistance (11a.1041).
7 March. Saturday. Capitulation offer made to colonel Sjoji (11a.1031). A bataljon of engineers leaves Bandung with 10 trucks and equipment in direction of Garut and Tjilatjap to continue a guerilla. They meet the troops of general Cox and cannot get through. They return to Bandung feeling betrayed (11a.1043)
8 March. Sunday. The Japanese 48th division moves into Soerabaja. The Japanese also reach Bandung! (11a.1052). Dutch leaders Van Starkenborgh and Ter Poorten drive to Kalidjati to meet general Imamoera and to offer 'partial capitulation' (11a.988/1037). Father's bataljon capitulates in Bandung. Mother receives message that father is not with them (notes). Father is arrested south of Bandung by dutch military police, disarmed and sent back to Bandung. There he went into hiding for several days in the house of his friend Herman Ten Cate.
9 March 1942. Over-all capitulation of the KNIL (11a.1040).
12 March. With the help of Mr. Hirsch, who was involved in the organization of the capitulation, father joins his troops in the POW-camp (Luchtdoelkamp Bandung, OW).
13 March. Mother hears (over the radio ?) that father is alive - she faints (Diary.NW).
17 March. A Japanese soldier inspects our house at the Djokjaweg (NW).
April 1942
3. Mother receives father's diary smuggled out of the POW-camp in Bandung (Diary.NW:"reçu carnet journal"). Via majoor Santosso? (OW).
May 1942.
11. Mrs. La Bastide, in whose house mother is staying, leaves for internment camp at 6h in the morning (NW). See, however, remark by L. de Jong (11c.820) that the first women were interned in October '42!
June 1942.
21. Mother receives message that prisoners of Bandung are transported to unknown destination (NW). This was a camp in Tjilatjap (OW).
Vader in Tjilatjap kamp, eerst als sectie commandant, later als assistent apotheker in het hospitaal (OW). Vader is daar ziek geworden. Hij zat er met Kruithof, en ook Ashe! Kik brengt hem medicijnen, en door hem op spectaculaire wijze van de Jap gestolen vers brood, eieren en boter!(JK).
August 1942.
7. Mother departs to Bandung to live with Mrs. Go van der Stok (NW).
September 1942.
Transportations to Birma of the first prisoners (merely British, Australien and American) out of the camp of the XthBataljon in Batavia (11c.646).
October 1942.
3. Contact with Lotty Kinsbergen-Schmid (NW).
Dutch prisoners transported to Birma and Japan (11b.647). Ook Kik gaat naar Birma (JK).
November 1942.
12. Mother hears about concentration camps for women and children (NW). For the first time?
December 1942.
9. Mrs. Go van der Stok departs to camp (NW).
Around this time mother will have moved into the house of the Kinsbergens at the Neilandweg no.142 in Bandung.
January/February 1943.
Prisoners (father was among them) of Tjilatjap are transported to the Tjimahi camp near Bandung (11b.644-718). From there many were transported to the camp of the XthBataljon before they had to leave Java (11b.720). Father escaped deportation because of his illness (asthma). Vaders functie in het kamp was "zeepzieder"(zie 11b.644) en speciale verzorger van 'bepaalde zieken' (OW).
April 1943
13. Mother speaks with Mrs. van der Stok through the "gedek" (=bambu fence)(NW).
16. Mother hears about a transport of 500 men from Tjimahi to Halmaheira (15% returned! Father escaped from this transport because of an appendicitis. OW). The "kebon" (=gardener) of the Kinsbergens reported that Mr. Kinsbergen was among them and probably also father. He was wrong: both stayed in Tjimahi.
Diary NW: "Buby, Boili, .... est-ce que j'ai manqué l'occasion de te voir? Heb moed, houdt moed, wij moeten erdoor! God help ons!"
June 1943.
3. Mother moves furniture into the camp. Conrad is ill (NW).
9. Conrad is diagnosed to have dysentery (NW).
25. A Japanese inspector (Mashimo), who was fond of Conrad, postpones entrance into camp (NW).
August 1943.
2. Mother and Lotty Kinsbergen receive postcards from father and Mr. Kinsbergen (NW).
See remarks by L. de Jong about the graduality of the internments (11b.820).
September 1943.
20. Mother enters the Tjihapit camp in Bandung as number 7481 (NW).
Mogelijk in een huis aan de 'Rijpwijk".
November 1943.
Moeder ontvangt briefkaart: vader in ziekenhuis met asthma (NW).
January 1944.
The Japanese gathered all officers in the Struiswijk prison. The dutch commanding officer ("kampoudste") there was luitenant-colonel A.Doup. There was also a British commanding officer (11b.720). In this prison was a secret radio (11b.720). In the camp of the XVthBataljon in Bandung was a radio mounted in a chair........(11b.804). Eenzelfde verhaal (radio onder stoel waar Japanse officier op ging zitten en die als enige niet werd stuk geslagen) is mij vele malen verteld door "Ashe and Woldringh".
Vader komt terecht in het St.Vincentiushospitaal. Hij wordt contactofficier en tolk tussen de Engelse leiding van het hospitaal en Hollandse officieren en patienten. Later krijgt hij een functie bij reorganisatie en verificatie van toko- en bedrijven-administratie van het hospitaal. Na ziekteherstel wordt hij bibliothecaris van de studiebibliotheek van het kamp Struiswijk (OW).
June 1944
Vader vertelt H. ten Cate over de inval in Normandië gehoord via een geheime radio. Deze herinnert zich nog "een klap in de buik van plezier" die vader hem gaf (HtC).
July 1944.
All British prisoners are transported to the camp of the Xth Bataljon. The Japanese are in need of technicians for an assembly- factory of General Motors in Priok (11c.721). It cannot be explained why exclusively British prisoners were transported to Batavia (11b.722). Ashe was in charge of the 'Factory party' (also called the 'Cycle camp'?) at General Motors (GA).
Augustus 1944
5. Mijn amandelen worden geknipt in het Klooster hospitaal te Bandung (NW).
October 1944.
Vader is inmiddels getransporteerd naar Bandung waar hij ploegleider is van de hospitaalwasserij in het kamp Depot (OW).
November 1944.
General Jamamoto becomes head of the military government on Java (11c.889).
April 1945.
Vader wordt leider van de hospitaalwasserij van het L.O.G. kamp (=Tjihapit?) aan de Nangkalaan 5, waarin zich ongeveer 4000 mannen, waaronder 300 Britse officieren zouden bevinden (OW). O.a. de reserve officieren Gerrit Strobach, Gijs Kruithof, Wim van der Lee, Besman en Britse officieren waaronder Ashe, worden afgevoerd naar Batavia naar het kamp van het XdeBataljon. Op het appel wordt vader er wegens ziekte uitgepikt. Hij blijft in het L.O.G. als 'groentesnijder' tot na de bevrijding.
17. Moeder in hospitaal. Ik kom bij Mevr. de Smid (Tjihapit kamp) (NW).
Mei 1945.
18. Transport met moeder en Mevr. de Smid van Tjihapit naar Batavia. Van station Mangarai gaat moeder op brancard naar St.Vincentius kamp (in "Polonia" ten zuiden van Batavia). Met Mevr. de Smid naar het vrouwenkamp Kramat (NW). ("kramat"= arabisch voor iets heiligs...)
J. van Dulm et al., Geillustreerde “Atlas van de Japanse Kampen 1942-1945”: zie p. 118.
L.F. Jansen schrijft in zijn dagboek ("In deze halve gevangenis", Uitg. Van Wijnen-Franeker):
28-5-44: "..'s Morgens zouden alle geïnterneerden, kleine kinderen inbegrepen, voor een appèl moeten aantreden. Er zouden weer vrouwen van Kramat naar Tjideng zijn overgebracht omdat de bedoeling is 't Kramatkamp (ook voor Duitsche vrouwen?) op te heffen....."
August 1945.
15. Japanese capitulation (11c.499).
16. Soekarno and Hatta are carried off to Rengasdengklok (65 km east of Batavia) by a youth group of the PETA (11c.1008).
17. Proclamation of the Republic "Indonesia", with the conscent of the Japanese general Nisjimoera (11c.1010).
18. Radio broadcasting: Soekarno is president, Hatta vice-president (11c.539).
The Japanese help Soekarno (11c.527).
19. The 'PETA' and the 'heiho's' are being disarmed (11c.503).
21. General Nagano officially states the capitulation on Java (11c.534).
22. Comment from a dutch journalist: "No word nor sign from the dutch" (11c.529). Moeder noteert in dagboek: "Nous sommes libre"(NW).
24. 11c.515: News of capitulation penetrates into the camps.
25. American Air Force starts dropping 'relief-goods' (11c.507).
26. Van Mook sends telegram from Australia with conditions for capitulation to the Japanese (11c.548). 'Première dimanche de la liberté' (NW).
27. Preliminar capitulation agreement signed with Mountbatten in Rangoon (11c.535). Weerzien met moeder in Kramatkamp-hospitaal (Boromeus ziekenhuis) (NW).
29. Radio-address by Hatta on the accomplishment of the Republic (11c.549).
30. All radiotransmitters silenced (11c.549).
31. 'Koninginnedag'. 'Au camp de Kramat!' (NW).
September 1945.
1. Mr. H.J.Spit (vice-president of the 'Raad van Nederlands-Indië") arrives in Batavia, coming from the camp Baros III at Tjimahi. Meeting with general Jamamoto, officers of the KNIL and representatives of British, Australian and American prisoners of war. Of the last-mentioned, only one name is known: Lieutenant-Colonel L. van der Post (officer of the British Intelligence)! (11c.535/536).
2. Overall capitulation agreement signed on the 'Missouri' in the baye of Tokio (11c.495). Moeder ontvangt eerste teken van leven van vader, via zijn 2e brief uit Tjihapit (NW). Op zelfde dag ontvangt vader levensteken van moeder: "Ik maak het heel goed. Ik woon in Batavia op Raden-Saleh-laan 158, Kramat kamp" dd.27-8-'45 (OW).
6. Interview with Soekarno by dutch journalist (11c.586).
8. Arrival by parachute on Kemajoran of first RAPWI-team ('Recovery of Allied Prisoners-of-War and Internees'), commanded by Major Greenhalgh (11c.558).
15. Arrival at Tandjong Priok of the 'Cumberland' with Rear admiral Sir Wilfred R. Patterson and with the dutch Van der Plas . Patterson accepts Japanese capitulation on Java from Lieutenant General Josioetsji Nagano (11c.495/557/589).
16. Arrival of the 'Tromp' with the dutch admiral Helfrich (12.epilogue).
14. Jeff Ashe op bezoek bij moeder: "Hij regelt de transportdienst en is dus erg mobiel" (NW; 3debrief)
16. "Zoeven was Ashe hier en straks komen Bill Salmon en Davies." (NW;4debrief).
17. The dutch lieutenant colonel Asjes, commander of the 18th squadron, lands with 10 KNIL-bombers on Kemajoran. His duty is to open an office for 'Displaced Persons'. Has several conversations with Soekarno. He states that Indonesians were very helpful! (11c.561).
18. Arrival in Magelang of RAF-Wing-Commander T.S.Tull, officer of the RAPWI (11c.580).
19. Vader met koeriersopdracht naar Batavia gekomen; blijft tot de 22ste. Eerste weerzien; kan ik mij nog herinneren. Ook dat ik bij Ashe en vader in een Jeep mijn eerste lucifer mocht afstrijken.
23. Begin van de regentijd! Moeder (in Kramat) vindt wit brood op haar tafel (5debrief NW). Ashe herinnert zich o.a. sardines gebracht te hebben (GA).
26. Moeder bevindt zich met mij in Hotel de Nederlanden op het Koningsplein (6debrief NW; géén commentaar over bezoek Lady Mountbatten of over transport! Als adres opgegeven:"Hotel Koningsplein, Z10(hospitaal)").
27. Van der Plas gives press conference; he suppresses the plan to arrest Soekarno and states that Soekarno c.s. will not be prosecuted on political grounds. (11c.616).
28. Arrival in Tandjong Priok of Lieutenant General Philip Christison with first British troops (Seaforth Highlanders). (11c.617).
Van der Post , sent by Patterson, speaks with Soekarno and Hatta (11c.624).
Ondanks uitgebreide en zeer gedetailleerde verhalen van Ashe over deze periode, kan hij zich in zijn herinnering niet meer aansluiten bij bovengenoemde feiten. Wel hadden zijn verhalen dezelfde strekking! Volgens hem was Van der Post, die hij goed kende, vrij snel na de capitulatie uit Batavia verdwenen. Ashe was belast met de organisatie van 'het transport' rond Batavia. Als zodanig was hij betrokken bij het bezoek van Lady Mountbatten aan diverse kampen rondom Batavia. Tijdens dit bezoek (geen datum bekend) vond hij ons: "Found Nelly and you in an Internment Camp in the outskirts of Batavia. Transported you to the Hotel des Armes" (?)(GA).(aan het Koningsplein).
Ashe benadrukte in zijn verhalen de verschillende houding van engelse en nederlandse soldaten en officieren. De engelsen hadden lak aan de situatie en wilden zo gauw mogelijk naar Europa en hun familie. De nederlanders wilden allereerst hun vrouw en kind(eren) zien te vinden. Zijn eigen vertrek demonstreert dit: Terwijl hij naar eigen zeggen “koning van Batavia” was en er het bevel voerde (…?) zag hij bij de haven een engels watervliegtuig met bevriende piloot. Hij is daarmee in shorts en met achterlating van al zijn spullen en een kort briefje naar Singapore gevlogen en vandaar naar huis……..
30. "Since yesterday we have Scottish soldiers as guard in front of the Hotel" (letter, NW).
October 1945.
1. About this date arrival of the 23rd Indian Division, Sikh's .
2. Van Mook and Van Oyen arrive in Batavia from Australia (11c.627).
November 1945.
28. Vader komt definitief naar Batavia.
December 1945.5. Op de boot (Staffordshire?) naar Singapore en van daar met de Nieuw Amsterdam naar Holland. Van de 5 kinderen met o.a. dysenterie in de ziekenboeg behoor ik tot de 3 overlevenden.
Moeder (NW) aan de “Rijpwijk” (Jalan Salam) in het Tjihapit-kamp.
Geschilderd door mevr. Ten Cate.
Deze briefjes van vader (OW) geschreven op cigarettenpapier, een foto van hem in legeruniform, een foto van mij (Conrad) en een gedroogde edelweiss uit Zwitserland heeft moeder (NW) gedurende de hele kamptijd bij zich gedragen.
Verdere levensloop
Ze hebben de vernedering van de Japanse concentratiekampen overleefd en zijn, na hun hereniging en enige maanden van herstel, in December 1945 met de Nieuw Amsterdam gerepatrieerd. Na twee jaar in Nelly’s ouderlijk huis in Sutz (Zwitserland) gewoond te hebben en nadat Oscar in deze tijd tevergeefs geprobeerd heeft in het oude Nederlands-Indië aan de slag te komen, hebben zij zich in 1948 definitief in Nederland gevestigd (Hoflaan 22, Hilversum).
Sutz, lente 1946: Staande met Tante Fanny op de Hohle met de bloeiende bomen van
"les cerises noirs", aan de hand van mijn moeder (met broek van het Rode Kruis).
Een gelukkige tijd brak aan toen ze in 1956 voor het eerst een eigen huis konden kopen, het “Holthuus” aan de Vredelaan 8 te Laren. Oscar was toen 53 jaar. Hij werd directeur van een fotocopieer-machinefabriek van het amerikaanse bedrijf “A.B. Dick”.
1957. Het Holthuus aan de Vredelaan te Laren
Na zijn pensionering in 1968 zijn ze teruggegaan naar Zwitserland, waar ze eerst in Biel en later in Vaglio (Tessin) gewoond hebben. Op de dag dat Frouke en Conrad waren overgekomen om Oscars 80ste verjaardag te vieren is Nelly daar overleden (15-12-1984).
In de twee jaar daarna heeft Oscar de dagboeken en brieven uit de indische oorlogstijd overgetypt en geordend en er een waardevol document van gemaakt. In 1986 is hij gestorven toen hij bij Bob Sr. en Jo in Zeist logeerde. Frouke, Herry, Lidie en Conrad hebben het huis in Vaglio opgeruimd. Een half jaar later zijn Bob Jr., Philip en Conrad het huis gaan leeghalen en afsluiten. Deze tocht met de verhuiswagen vol emoties en herinneringen heeft een hechte band tussen de neven gesmeed.
Conrad L. Woldringh
Naarden, juni 2005
No comments:
Post a Comment